Thầy Tử Lộ yết kiến đức Khổng Tử.
- Đức Khổng Tử hỏi: Thế nào là người trí? Thế nào là người nhân?
- Thầy Tử Lỗ thưa: Người trí là người làm thế nào để cho người ta biết mình; người nhân là người làm thế nào để cho người ta yêu mình.
- Đức Khổng Tử bảo: Nhà ngươi nói như vậy cũng khá gọi là người có học vấn.
- Thầy Tử Lộ ra, thầy Tử Công vào, Đức Khổng Tử lại hỏi người trí, người nhân là thế nào?
- Thầy Tử Công thưa: Người trí là người biết người, người nhân là người yêu người.
- Đức Khổng Tử bảo: Nhà ngươi nói như vậy, cũng khá gọi là người có học vấn.
- Thầy Tử Công ra, thầy Nhan Hồi vào, Đức Khổng Tử lại đem trí, nhân ra hỏi.
- Thầy Nhan Hồi thưa: Người trí là người tự biết mình; người nhân là người tự yêu mình.
- Đức Khổng Tử bảo: Nhà ngươi nói như vậy đáng gọi là bậc sĩ quân tử.
Giải nghĩa.
- Tử Lộ: học trò giỏi Đức Khổng Tử có tiếng về khoa chánh sự.
- Tử Công: học trò giỏi Đức Khổng Tử có tiếng về khoa ngôn ngữ.
- Nhan Hồi: học trò giỏi nhất Đức Khổng Tử, có tiếng về khoa đức hạnh. Sĩ quân tử: bậc người thượng lưu trong xã hội, có đức hạnh, có học vấn, có kiến thức.
Lời bàn: Cũng một chữ Trí, một chữ Nhân mà ba người đáp mỗi người một khác. Không phải là trí với nhân có lắm nghĩa, thay đổi khác nhau, đó là tùy theo cái trình độ học vấn, kiến thức của mồi người, mà tư tưởng thuyết minh có phần hơn, kém nhau.
- Thầy Tử Lộ đáp như thế là người vụ ngoại, chỉ cần cho người ta biết mình, yêu mình mà thôi.
- Thầy Tử Cống đáp như thế là người quên mình chỉ biết người, yêu người mà thôi. So với thầy Tử Lộ thì cao hơn một bậc.
- Song chưa bằng thầy Nhan Hồi học như thế mối là học vị kỷ; nghĩa là học để tự biết mình và yêu mình trước, rồi mới suy rộng ra đến biết người, yêu người.
- Biết mình yêu mình, không phải là có lồng tư kỷ hẹp hòi. Có biết mình, thì mối tu tỉnh được tâm thân, cải quá thiên thiện mà nên người hay, người khá, tức cũng như câu: “Connais toi toi mêrae” của Tô Lạp Thị. Có yêu mình, thì mới biết trọng tư cách của mình, quí phẩm giá của mình rồi mối ra đến thân nhân dân, ái vật, tức cũng như câu tục ngữ Pháp: “Charité bien ordonée commence par soimêe”.
Từ khóa tìm kiếm nhiều: sách khổng tử
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét