TÀI NGHỆ CON LỪA
Đất Kiềm xưa nay vốn không có lừa. Có người hiếu sự, tải một ít lừa đến đấy nuôi. Lừa thả ở dưới chân núi. Buổi đầu, hổ trong núi ra, trông thấy lừa cao lớn, lực lưỡng, tưởng là loài thần vật mới giáng sinh. Lại thấy lừa kêu to hổ sợ quá, cong đuôi chạy. Dần dần về sau hổ nghe quen tiếng thấy lúc nào, lừa kêu cũng thế, lấy làm khinh thường. Một hôm, hố thử vờn, nhảy xông vào đầu lừa. Lừa giận quá, giơ chân đá, đá đi, đá lại, quanh quẩn chỉ có một ngọn đá mà thôi. Hổ thấy vậy, mừng bụng bảo dạ rằng: “Tài nghệ con lừa ra chỉ có thế mà thôi!”. Rồi hổ gầm thét, chồm lên vồ lừa, cấu lừa, cắn lừa, ăn thịt lừa, đoạn rồi đi.
Liễu Tôn Nguyên
Giải nghĩa:
- Kiềm: nước sỏ thời Chiến quốc, tức là huyện Nguyên Lãng, tỉnh Hồ Nam bấy giờ.
Liễu Tôn Nguyên: tên tự là Tử Hâu, tinh lanh tuyệt đời, văn chương nổi tiếng, đỗ Tiến sĩ làm quan Thứ sử, là một bậc danh nhân đời nhà Đường.
Lời bàn: Bài này có ý nói: Ở đòi có lắm người, lắm sự, lúc mối biết cho là lạ, thì còn ưa, còn sỢ; đến lúc đã biết rõ rồi thì lại khinh thường, chẳng coi vào đâu nữa. Nhác trông ngỡ tượng tô vàng, nhìn ra mới biết chẫu chàng ngày mưa. Nhưng bài này lại có ý chê người khờ dại không biết giữ thân cho kín đáo, để đến nỗi người ta dòm được tâm thuật của mình mà làm hại mình, như con lừa bị con hổ hại vậy. Những nhà làm văn bấy giờ vẫn thường hay dùng hai chữ “kiềm lô” (lừa đất Kiềm) để chỉ những người tài nghệ kém cỏi, không có gì lạ.
ĐÁNH ĐÀN
Vua nước Tề thích nghe sáo. Có kẻ muôn cầu chút công danh, đem đàn đứng trước cửa nhà vua mà đánh. Đánh luôn ba năm; nhà vua không hỏi tới. Anh giận lắm, gắt và nói rằng:
“Ta đánh đàn đến cả quỉ thần cũng phải say mê, thế mà vua không biết cho ta!”
Có người nghe nói, cười mỉa, bảo rằng: Vua thích nghe sáo mà bác đánh đàn, cho đàn bác hay đến đâu, nhưng vua không thích thì làm thế nào được? Thế là bác chỉ giỏi ngón đàn, chớ không khéo cầu danh ở nước Tề này vậy!
Lời bàn: Đem đàn ra đánh cho người thích sáo nghe, mà cầu cho người ta ưa mình, thì chẳng là khờ vụng lắm ư! Cho nên mình tuy có tài, muốn thi thố cái tài, thì phải dò trước xem người dùng mình có ưa cái tài ấy không. Bằng không mà mình cũng cứ phô tài, thì chẳng những việc muốn cầu không được, mà lại để thiên hạ người ta chê cười nữa.
Đất Kiềm xưa nay vốn không có lừa. Có người hiếu sự, tải một ít lừa đến đấy nuôi. Lừa thả ở dưới chân núi. Buổi đầu, hổ trong núi ra, trông thấy lừa cao lớn, lực lưỡng, tưởng là loài thần vật mới giáng sinh. Lại thấy lừa kêu to hổ sợ quá, cong đuôi chạy. Dần dần về sau hổ nghe quen tiếng thấy lúc nào, lừa kêu cũng thế, lấy làm khinh thường. Một hôm, hố thử vờn, nhảy xông vào đầu lừa. Lừa giận quá, giơ chân đá, đá đi, đá lại, quanh quẩn chỉ có một ngọn đá mà thôi. Hổ thấy vậy, mừng bụng bảo dạ rằng: “Tài nghệ con lừa ra chỉ có thế mà thôi!”. Rồi hổ gầm thét, chồm lên vồ lừa, cấu lừa, cắn lừa, ăn thịt lừa, đoạn rồi đi.
Liễu Tôn Nguyên
Giải nghĩa:
- Kiềm: nước sỏ thời Chiến quốc, tức là huyện Nguyên Lãng, tỉnh Hồ Nam bấy giờ.
Liễu Tôn Nguyên: tên tự là Tử Hâu, tinh lanh tuyệt đời, văn chương nổi tiếng, đỗ Tiến sĩ làm quan Thứ sử, là một bậc danh nhân đời nhà Đường.
Lời bàn: Bài này có ý nói: Ở đòi có lắm người, lắm sự, lúc mối biết cho là lạ, thì còn ưa, còn sỢ; đến lúc đã biết rõ rồi thì lại khinh thường, chẳng coi vào đâu nữa. Nhác trông ngỡ tượng tô vàng, nhìn ra mới biết chẫu chàng ngày mưa. Nhưng bài này lại có ý chê người khờ dại không biết giữ thân cho kín đáo, để đến nỗi người ta dòm được tâm thuật của mình mà làm hại mình, như con lừa bị con hổ hại vậy. Những nhà làm văn bấy giờ vẫn thường hay dùng hai chữ “kiềm lô” (lừa đất Kiềm) để chỉ những người tài nghệ kém cỏi, không có gì lạ.
ĐÁNH ĐÀN
Vua nước Tề thích nghe sáo. Có kẻ muôn cầu chút công danh, đem đàn đứng trước cửa nhà vua mà đánh. Đánh luôn ba năm; nhà vua không hỏi tới. Anh giận lắm, gắt và nói rằng:
“Ta đánh đàn đến cả quỉ thần cũng phải say mê, thế mà vua không biết cho ta!”
Có người nghe nói, cười mỉa, bảo rằng: Vua thích nghe sáo mà bác đánh đàn, cho đàn bác hay đến đâu, nhưng vua không thích thì làm thế nào được? Thế là bác chỉ giỏi ngón đàn, chớ không khéo cầu danh ở nước Tề này vậy!
Lời bàn: Đem đàn ra đánh cho người thích sáo nghe, mà cầu cho người ta ưa mình, thì chẳng là khờ vụng lắm ư! Cho nên mình tuy có tài, muốn thi thố cái tài, thì phải dò trước xem người dùng mình có ưa cái tài ấy không. Bằng không mà mình cũng cứ phô tài, thì chẳng những việc muốn cầu không được, mà lại để thiên hạ người ta chê cười nữa.
Từ khóa tìm kiếm nhiều: khổng tử nói
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét